Zware menstruatie in de overgang: waarom bloed je zo hevig en onregelmatig?

Je zou denken dat de menstruatie lichter wordt in de aanloop naar de menopauze toe maar de realiteit is anders helaas. Voor heel veel vrouwen wordt de menstruatie (veel) zwaarder in de overgang.

De menstruatie wordt in de overgang onregelmatig en daardoor onvoorspelbaar. En dan hebben we het nog niet gehad over de hoevéélheid bloedverlies. Dit kan behoorlijk toenemen in de laatste jaren voor de menopauze en een heftige impact hebben op je leven en gezondheid. Soms is de impact zo groot dat vrouwen zich elke maand ziek moeten melden van hun werk, puur vanwege de zware menstruatie.

De periode tot het menstrueren echt helemaal stopt kan een paar jaar in beslag nemen; je zit er wel even mee opgescheept dus. Er gaan waarschijnlijk meerdere vragen door je hoofd als je zelf hiermee geconfronteerd wordt. Want hoeveel bloedverlies is eigenlijk ‘normaal’? Hoe ga je om met die hevige menstruatie? Hoe voorkom je doorlekken? Kan je de hevige bloedingen ook verminderen? In dit artikel gaan we dieper in op deze en andere vragen.

Hoe verloopt een normale menstruatiecyclus?

Jarenlang heb je gemenstrueerd … maar weet je eigenlijk precies wat er maandelijks gebeurt? Even een korte opfrissing.

De maandelijkse cyclus komt tot stand doordat de hersenen, de eierstokken en de baarmoeder met elkaar communiceren door middel van hormonen.

Elke maand stimuleren de hersenen de eierstokken zodat er ei-blaasjes (‘follikels’) gaan rijpen. Als er één groot genoeg is stimuleren de hersenen de follikel te barsten en ‘springt’ de eicel die erin zat – deze wordt afgegeven aan één van de twee eileiders die de eicel naar de baarmoederholte transporteren.

Wordt het eitje onderweg bevrucht? Dan kan het zich nestelen in het baarmoederslijmvlies en zo begint een zwangerschap. Is er geen bevruchting geweest? Dan wordt het baarmoederslijmvlies met het gesprongen eitje afgestoten en dat is je menstruatie.

Een normale cyclus duurt tussen de 21 en 35 dagen waarvan je 2 á 8 dagen menstrueert. De eerste dag van je menstruatie geldt als de eerste dag van je nieuwe cyclus.

Een normale menstruatiecyclus

Hoezo onregelmatige menstruaties en hevig bloedverlies in de overgang?

Uiteindelijk word je niet meer ongesteld. Maar zover is het niet in één keer. In de overgang worden je menstruaties onregelmatiger en daarnaast vaak heftiger qua bloedverlies.

Bij veel vrouwen komt dit als een verrassing. Het idee leeft dat de menstruaties alleen maar lichter worden voordat ze helemaal zullen stoppen. Dit gebeurt echter pas nadat ze eerst heftiger en onregelmatiger worden.

Natuurlijke overstimulatie van de eierstokken kan leiden tot menstruaties met hevig bloedverlies

Een vrouw wordt geboren met haar complete voorraad ei-blaasjes (follikels). Vlak na de geboorte zijn dit er nog een miljoen. Tegen de tijd dat je in de overgang komt zijn er slechts nog een paar honderd over.

Een vrouw wordt geboren met haar hele voorraad ‘eieren’ (follikels)

Onze hersenen willen vanuit evolutionair perspectief er alles aan doen om vruchtbaar te blijven. Ze zwepen de eierstokken op door hier extra veel follikelstimulerend hormoon naartoe te sturen zodat uit de kleine hoeveelheid eiblaasjes toch een eisprong voortkomt.

“De eierstokken worden in de overgang door de hersenen extra opgezweept om te zorgen dat er zolang mogelijk eitjes blijven rijpen”

Door deze overstimulatie komen er soms twee ei-blaasjes tot volledige rijping en dit heeft extra hoge oestrogeenspiegel tot gevolg. Het baarmoederslijmvlies wordt vervolgens extra dik opgebouwd door al dat oestrogeen.

De menstruatie die hierop volgt is vaak extra hevig omdat er nu extra veel baarmoederslijmvlies moet worden afgevoerd.

Onregelmatig en hevig bloedverlies doordat eiblaasjes ‘op leeftijd’ zijn

De eiblaasjes die in de overgang nog beschikbaar zijn, zijn niet de beste – anders waren ze al eerder gerijpt – en daarbovenop komt dat ze tegen die tijd ook al behoorlijk oud zijn waardoor ze nog eens extra moeilijk tot rijping te stimuleren zijn.

Ondanks de intensieve pogingen van het lichaam om een eisprong te stimuleren, zal het in de overgang ook steeds vaker voorkomen dat dit niet lukt (dit wordt ‘anovulatie’ genoemd).

Dit leidt tot het typisch onregelmatige cycluspatroon voorafgaand aan de menopauze.

“Het onregelmatig ongesteld zijn wat de overgang zo typeert, komt doordat er steeds vaker geen eisprong is”

Naast het feit dat je cyclus heel onregelmatig kan worden doordat er geen eitje springt, kan het ook zorgen veel bloedingsproblemen. Dit komt doordat de hormonen oestrogeen en progesteron niet meer met elkaar in balans zijn.

Zonder eisprong kan het baarmoederslijmvlies daardoor veel dikker worden maar ook veel instabieler. Wanneer je dit gaat verliezen wordt veel onvoorspelbaarder.

De uitblijven van een ei-sprong in de overgang kan grote invloed hebben op je menstruatie

Als er geen eitje gesprongen is, kan dat op verschillende manieren je menstruatie beïnvloeden:

Een ‘schijnmenstruatie’

Je kan gewoon bloeden op het moment dat je het verwachtte. Het verlies van een deel van het instabiele baarmoederslijmvlies wordt dan aangezien voor een menstruatie hoewel dit niet zo is.

Een menstruatie overslaan

Je kan een menstruatie overslaan. In de volgende cyclus is er wellicht wel een eisprong en dan word je weer ongesteld. Die menstruatie kan dan wel heel heftig zijn omdat er tegen die tijd heel veel baarmoederslijmvlies moet worden afgevoerd.

Zo kan het zijn dat je maanden niet hebt gemenstrueerd en er dan opeens een HEEL heftige menstruatie is.

Langdurig bloeden

Je kan langdurig bloeden. Het instabiele slijmvlies wordt heel inefficiënt afgestoten omdat er geen progesteron is en daardoor kan het lijken of het bloeden nooit meer stopt.

Het stopt vaak pas weer als er weer een cyclus is met een eisprong. Dan komt het lichaam weer wat in balans.

Uiteindelijk worden de menstruaties minder zwaar … tot ze stoppen

Naarmate je verder in de overgang raakt, zal het opzwepen van de eierstokken steeds moeilijker gaan.

De ei-blaasjes raken op en er wordt steeds minder oestrogeen geproduceerd vanuit de eierstokken. Het baarmoederslijmvlies zal steeds minder dik groeien en je menstruatie wordt minder zwaar totdat deze uiteindelijk helemaal stopt.

“De menopauze is het moment dat je je laatste menstruatie hebt gehad. Dit wordt een jaar na dato vastgesteld.”

Heb je meer dan een jaar niet gemenstrueerd dan heb je officieel de menopauze bereikt. Je kan dus pas achteraf de datum vaststellen wat voor jou de menopauzedatum was.

Wanneer spreek je nou van hevig bloedverlies?

Maar ja, wat is nu eigenlijk hevig bloedverlies? Vrouwen boven de 40 verliezen sowieso meer bloed bij een menstruaties dan dat zij deden toen ze nog 30 waren. Wanneer spreek je nu van ernstig bloedverlies?

Je verliest stolsels

Normaal gesproken is menstruatiebloed helder en bevat het geen klonten. Dit is heel bijzonder als je erbij stil staat want bloed stolt altijd normaliter. Hoe kan dat?

“Menstruatiebloed is normaliter helder en bevat geen stolsels”

Je lichaam heeft een manier getroffen om menstruatiebloed zo dun mogelijk het lichaam te laten verlaten (want zo gaat dat het makkelijkst uiteraard).

Menstruatiebloed wordt opgevangen in de baarmoederholte voordat je het verliest en daar worden de stolsels eerst opgelost (door een enzym). Zo is het bloed lekker dun en raak je het gemakkelijker kwijt.

Bloed je erg veel dan is de holte vol en verlies je de inhoud vóórdat de stolsels opgelost zijn. Een hevige menstruatie kenmerkt zich dus onder andere door het bevatten van stolsels.

Hoeveel is véél bloedverlies eigenlijk?

Tijdens een menstruatie verlies je gemiddeld 35 à 80ml bloed waarvan het meeste in de eerste 2 dagen van je menstruatie.

Hoeveel is nu ‘te veel’? Dit hangt ervan af. Sommige richtlijnen spreken van hevig bloedverlies vanaf 80ml of meer gedurende de menstruatie.

Als je wil weten hoeveel je zelf nu eigenlijk verliest kan je tellen hoe vaak je verschoont. Op het verband dat je gebruikt staat hoeveel milliliter vocht het verband kan opnemen. Een super-tampon kan bijvoorbeeld 18 ml vocht opnemen.

Een goede tool om je bloedverlies in kaart te brengen is de menstruatiekalender.

Zijn er andere oorzaken van hevig bloedverlies in de overgang?

Zoals je hebt kunnen lezen kan heftig bloedverlies bij de overgang horen. Er kunnen echter ook andere oorzaken zijn die hevig bloedverlies kunnen veroorzaken. We noemen hieronder een aantal op:

• Poliepen in de baarmoeder (verdikkingen slijmvlies)
• Vleesbomen (myomen) in de baarmoeder (verdikking spierweefsel)
• Endometriose (baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder)
• Traag werkende schildklier (komt vaker voor bij vrouwen in de leeftijd van 40 tot 55 jaar)
• Andere aandoeningen (zoals stollingsafwijkingen)
• Oncologische aandoeningen (baarmoeder, eierstokken)

De redenen zijn uiteenlopend zoals je ziet. Het is dus erg belangrijk dat je áls je vermoedt te veel bloed te verliezen, je dit bespreekt met je arts!

Tips en aandachtspunten om met hevige menstruaties om te gaan

Hevig bloedverlies kan een hele grote wissel trekken op je kwaliteit van leven en op je gezondheid.

Niet meer door kunnen slapen omdat je doorlekt. Niet meer sporten, soms zelfs niet meer naar buiten durven vanwege de angst niet tijdig te kunnen verschonen.

We geven je een hier aantal tips die het omgaan met die bloedingen hopelijk iets makkelijker maken.

Hoe voorkom je doorlekken?

Er zijn een paar effectieve manieren om doorlekken te voorkomen bij hevig bloedverlies. Het juiste maandverband en het gebruik van menstruatiecups kan veel ellende besparen.

Kies het juiste maandverband

Kies maandverband met een hoog absorberend vermogen. Dit hoeft niet dik te zijn! Het is maar net welke technologie de fabrikant ontwikkeld heeft.

“Een krachtig absorberend verband hoeft niet dik te zijn”

Bloed je langdurig en moet je dus langdurig verband gebruiken? Kies dan voor een verband op basis van natuurlijke materialen zoals katoen.

Je intieme zones worden gevoeliger in de overgang en bent daardoor gevoeliger voor huidirritaties en infecties. Katoenen maandverband wordt vaak beter verdragen.

Gebruik een menstruatie cup in plaats van tampons

Overweeg het gebruik van een menstruatiecup, deze vangt meer bloed op dan de grootste tampon. De M-maat kan al 25ml opvangen, de L-maat 30ml. vergelijk dit met de grootste tampon, deze absorbeert vaak nier meer dan 18ml.

Met een cup hoef je dus minder vaak te verschonen en voel je je wellicht wat zekerder dat je niet zo snel zal doorlekken.

Combineer voor maximaal resultaat

Het combineren van tampon en maandverband, menstruatie cup en maandverband geeft extra zekerheid uiteraard.

Hoe verminder je de hoeveelheid bloedverlies?

Fyto-oestrogenen

Het slikken van fyto-oestrogenen kan helpen bij hevig bloedverlies. Fyto-oestrogenen zijn plantaardige stoffen die in het lichaam de werking van oestrogeen in lichte mate kunnen nabootsen.

Het zijn geen hormonen maar kunnen wel de hormoonbalans reguleren waardoor menstruaties minder heftig kunnen zijn.

NSAID’s

Wat ook kan helpen bij hevig bloedverlies zijn NSAID’s (ibuprofen, naproxen, diclofenac). Deze pijnstillers worden soms geadviseerd tijdens de eerste drie dagen van de menstruatie om zo de hoeveelheid bloedverlies te verminderen (3).

Ze helpen ook tegen menstruatiekrampen mocht je daar last van hebben. Lees wel de bijsluiter voordat je ze gebruikt, ze kunnen bijvoorbeeld maagklachten veroorzaken.

Houd in de gaten of je geen bloedarmoede hebt

Bloedarmoede komt bij vrouwen het vaakst door heftig ongesteld zijn. Een ander woord voor bloedarmoede is een laag Hb (hemoglobine). Je bloed kan dan te weinig zuurstof vervoeren en dat kan je merken omdat je dan moe bent, duizelig, kortademig of bang bent flauw te vallen.

Om hemoglobine te maken heeft het lichaam ijzer, vitamine B12 en foliumzuur nodig, dit kan je uit voeding halen of uit supplementen. Bloed jij hevig dan is het op peil houden van ijzer en vitB12 een punt van aandacht.

“Bloedarmoede komt bij vrouwen het vaakst door hevige maandbloedingen”

Zorgen voor voldoende ijzerrijke voeding helpt je lichaam om de bloedarmoede te bestrijden. Eet ook voldoende vitamine C naast de ijzerrijke voeding. Vitamine C bevordert namelijk de opname van ijzer, met name op een lege maag.

Vermoed je dat je al bloedarmoede hebt? Bespreek dit met je huisarts.

Eet voeding die rijk is aan ijzer

Wat kan je doen om krampen te verlichten?

Pijn bij de ongesteldheid komt doordat de baarmoeder samentrekt. Dat samentrekken geeft de krampen.

Heb je erg last van buik- en lage rugpijn tijdens de menstruatie? Een warm kersenpitkussen of een kruik kan verlichtend werken.

NSAID’s helpen ook goed tegen menstruatiekrampen. Ze kunnen wel leiden tot maagklachten lees dus goed de bijsluiter of overleg met je arts.

Wat kan je doen om zware bloedingen te voorkomen?

Verlies je echt heel erg veel bloed en belemmert het je in je dagelijks functioneren dan is de symptoombestrijding zoals hierboven beschreven voor jou wellicht onvoldoende.

Om het hevige bloeden te verminderen moet je eerst de oorzaak van het bloeden helder hebben. Je arts kan je hierbij helpen. Je kan op verschillende niveaus ingrijpen namelijk.

Welke interventie kan werken is afhankelijk van de achterliggende oorzaak van het bloedverlies.

Herstellen van de cyclus

Als er sprake is van langdurig bloedverlies waarbij geen cyclus meer herkenbaar is dan wordt vaak eerst getracht de cyclus weer te herstellen. Als er weer een cyclus is dan wordt het bloedverlies vaak ook minder.

Maar ja, hoe krijg je die cyclus weer terug? Dat kan bijvoorbeeld met de pil of met hormoontherapie. Bespreek met je huisarts welke mogelijkheden er zijn en wat voor jou geschikt zou kunnen zijn.

Spiraaltje met progesteron tegen hevig bloeden

Er is maar één spiraal dat helpt tegen hevig bloedverlies. Dat is een hormoon (progesteron) bevattend spiraal (Mirena). Het is zeer effectief en geeft bijna 95% minder bloedverlies.

Het hormoon werkt bijna alleen lokaal op het slijmvlies, er komt dus maar weinig progesteron in het bloed.

Progesteronhoudende spiraal in de baarmoeder

Andere behandelmogelijkheden

Er zijn nog meer stappen die overwogen kunnen worden om hevig bloedverlies tegen te gaan. Denk aan het ableren (verschroeien) van het baarmoederslijmvlies waardoor het niet meer zo dik kan worden. Dit heet endometriumablatie.

Soms is de enige oplossing een baarmoederverwijdering. Maar als dat voorkomen kan worden heeft dat de voorkeur. Het bekken zit het beste in elkaar als alle organen op hun plekje zitten (ze steunen op elkaar).

Wat zegt bloedverlies ná de menopauze?

Ben je al meer dan een jaar niet ongesteld geweest en verlies je weer bloed? Ga dan ALTIJD naar de huisarts. Ook als het spotting betreft.

Omdat bloedverlies niet meer aan je cyclus kan worden toegerekend is het raadzaam om mogelijke andere oorzaken te bespreken met je arts.

Tot slot

Het stoppen van de menstruatie gaat geleidelijk en heeft door alle hormoonschommelingen vaak een grillig en heftig patroon. Hopelijk heeft dit blog je wat inzicht gegeven hoe het komt dat je menstruatie zo een eindsprint heeft.

Hevig bloeden kan erbij horen in de periode van de overgang maar dat is geen reden om het dan maar ‘uit te zitten’. Hevig en langdurig bloedverlies kunnen een enórme impact op je kwaliteit van leven en op je gezondheid hebben. Niet voor niets is er de campagne ‘bloedserieus‘ die elke november hevig menstrueel bloedverlies in de spotlights zet.

Er zijn talloze oplossingen die het bloedverlies kunnen verlichten en zo de overgang naar een menstruatie-loos leven wat soepeler maken … Ernstig bloedverlies? BLIJF ER NIET MEE LOPEN!

Bronnen:

1. Blaser Farrukh, Jill; McKee, Nora; Towriss, Kellie (August 2015). “Abnormal uterine bleeding: Taking the stress out of controlling the flow”. Canadian Family Physician, 61(8): 693–697.
2. Hamilton-Fairley D, Taylor A. Anovulation. 2003 Sep 6;327(7414):546-9.
3. R. Goldsteina, M. A. Lumsdenb and D. F. Archerc, 2017, Abnormal uterine bleeding in perimenopause, Climacteric 2017 Oct;20(5):414-420.

Artikel delen op social media?